Kompanzasyon Nedir?

gebze elektrik gebze elektrik firması gebze kompanzasyon kontrol gebze kompanzasyon takip gebze kompanzasyon arıza gebze reaktif ceza gebze kompanzasyon kim tamir eder gebze de kompanzasyon arızası gebze de kompanzasyon işleri kompanzasyon dakik elektrik dakik elektrik kompanzasyon kompanzasyon arızası gebze kompanzasyon sistemi nedir kompanzasyon çözüm

Kompanzasyon işletmelerde bulunan motorlu ve balastlı ürünlerin çalışması için ihtiyaç duyduğu reaktif enerjinin karşılanmasını sağlayan sistematik işletilen bir elektrik panosudur.

Elektrik enerjisinin etkin ve verimli bir şekilde kullanılabilmesi için gerilim ve akım arasında bulanan faz açısının sıfıra yakın olması gerekir. Ancak işletmelerde bulunan endüktif ve kapasitif yükler gerilim ve akım arasındaki faz açısının büyümesine sebep olur.

Kompanzasyon Nedir? Basit Kısaca Tanımı

Endüktif etki olan işletmelerde akım gerilimden geride, kapasitif işletmelerde ise akım gerilimden ileri olur ve sonuçta akım ve gerilim arasında bir faz farkı oluşur. İşletmelerde enerjinin verimliliğini düşüren bu faz farkının minimuma indirmek kullanılan yönteme kompanzasyon denir.

Kompanzasyon Sistemi

Kompanzasyon sistemi elektrik mühendisleri tarafından tasarlanır ve projelendirilir. Proje işletmenin ihtiyacı doğrultusunda elektrik mühendisleri tarafından hesaplanarak projelendirilir. Pano imalatçısı bu projeye uygun panoyu imal ederek işletmede devreye alır.

Kompanzasyon Ne İşe Yarar?

Kompanzasyon işletme ve kuruluşlarda elektrik enerjisi kayıplarını en düşük seviyeye indirmek için kullanılan bir elektrik panosu türüdür. Kompanzasyon, bazı elektrik ile çalışan cihazların ihtiyaç duyduğu reaktif enerjiyi karşılamak amacı ile kurulur. Bu pano yapılmaz veya işletilmez ise elektrik faturasında reaktif bedel / reaktif ceza olarak fatura edilir.

Kompanzasyon işletmelerde tüketilen reaktif enerjiyi karşılamak amacı ile yapılır. Motorlu sistemlerin çalışması için gerekli olan manyetik enerjiyi şebekeden almak yerine kompanzasyon panosunda üreterek kullanmak için tasarlanmıştır. Enerji hatlarında ve trafolarda oluşacak kayıpların önüne geçmek ancak bu sayede olmaktadır.

Kompanzasyon Neden Yapılır?

Kompanzasyon, tüketilmesi gereken reaktif enerjiyi işletme içerisinde karşılamak amacı ile yapılır. Reaktif enerji kompanzasyon tarafından üretilmez ise şebekeden çekilmek zorunda kalır ve bu durum elektrik faturasının artmasına ve işletmeye ekonomik olarak fazladan fatura bedeli ödemek sorunda kalmasına sebep olur.

Reaktif bedel ödememek için kompanzasyonun yapılması, işletilmesi ve kompanzasyon bakımı çalışmalarının tam ve zamanında yapılması gerekir.

Kompanzasyon Nasıl Yapılır?

Kompanzasyon sistemlerde çekilen görünür güç, yani kurulu güç değeri dikkate alınarak yapılır. Görünür güç değeri ile istenilen güç faktörü değerinin çarpımı aktif gücü verir.

Kompanzasyon panosu hesaplamaları matematiksel trigonometrik hesaplar ile yapılır. Bulunan aktif güç üzerinde reaktif güç hesaplanır ve kompanzasyon kurulacak yerin ihtiyacı olan kompanzasyon panosu KVAR cinsinden gücü ortaya çıkar.

Kompanzasyon panosunun dizaynı bulunan reaktif güç değerine göre hesaplanır. Reaktif gücü sağlayacak kondansatörler kademelere ayrılır. Kademe sayısına uygun reaktif güç kontrol rölesi seçilmek zorundadır. Yine kondansatörleri devreye alacak kontaktörlerin nominal akımı ve parametreleri bağlanacak kondansatör gücüne göre seçilmelidir.

Kompanzasyon panoları devreye alındıktan sonra reaktif güç kontrol rölesine bağlanan akım trafolarının k/l uçlarından sistemin ihtiyacı olan reaktif enerji bilgisini alır ve bu reaktif enerji miktarını karşılayan kondansatörleri devreye alır.

Sistemin reaktif enerji ihtiyacı karşılandığında reaktif güç kontrol rölesi kondansatörleri devreden çıkarır. Sistemlerin reaktif enerji karakterine göre kompanzasyon panolarında şönt reaktörlerde kullanılabilmektedir.

Elektrik faturalarında reaktif bedel ödemek istemeyen ve sistemlerinde kayıpları önlemek isteyen işletmelerin kompanzasyon panolarını uzman kişiler tarafından kontrol ettirmeleri gerekir. Sürekli kontrol altında olan panolarda reaktif bedel ile karşılaşılmaz ve işletmeler maksimum verimde çalışır.

Kompanzasyon Nerelerde Kullanılır?

Kompanzasyon sistemi kurulu gücü 9kw aşan işletmelerde ve kuruluşlarda kullanılır, kullanılması da zorunludur. Dağıtım şirketleri kurulu gücü 9kw ve 9kw’dan daha büyük olan işletmelerde kompanzasyonu zorunlu tutar. Dağıtım şirketi trafo ve hatlarda oluşacak kayıpları önlemek amacı ile kompanzasyon sistemi olmayan işletmelere elektrik enerjisi vermez.

Kompanzasyon sistemleri, 9 kW ve üzeri yük çeken tüketicilerde kurulumu yönetmeliklerle zorunlu hale getirilen sistemlerdir. Bu sistemler genelde Sanayi kuruluşları, kamu kuruluşlarında mutlaka bulunur. Kompanzasyon sistemleri ile ilgili yönetmelik ve maddeleri şu şekildedir.

‘Enerji Piyasası Düzenleme Kurumundan: 5999-3 sayılı Kurul Kararı ve Reaktif enerji tarifesi uygulamasının kapsamı;

16. maddenin 4. Fıkrasında geçen ‘Üreticiler sisteme aktif enerji verirken aynı zamanda sistemden reaktif enerji çekiyorsa (kapasitif reaktif) reaktif enerji tarifesi uygulanır.’ Maddesi kapsamında olan bütün tüketiciler kompanzasyon sistemini kurmak zorundadır.

Bu tüketiciler aynı yönetmeliğin;

MADDE 13 – (1) Mesken aboneleri, aydınlatma aboneleri, tek fazla beslenen aboneler, bağlantı gücü 9 (dokuz) kW’a (dahil) kadar olan aboneler ile sisteme enerji veren üreticilere veriş yönünde 16’ncı maddenin üçüncü fıkrasında belirtilen durumlarda reaktif enerji tarifesi uygulanmaz. ‘Maddesine göre belirlenir. 9 kW ve altında olup reaktif enerji kullanan yerlerde de kompanzasyon panosuna ihtiyaç yoktur.

Yönetmeliklerde açık bir şekilde kompanzasyon sistemlerinin kurulması gereken yerler belirtilmiş olup kompanzasyon sistemine sahip olması gerekirken, bu sistemi kurmayan tüketicilere cezalar uygulanmaktadır. Bu ceza miktarları yine EPDK’nın ilgili kurul kararı ile yürürlüğe girmiştir.

Kompanzasyon Çeşitleri Nelerdir?

1- Grup Kompanzasyonu

Grup Kompanzasyonu, bir işletmede farklı yükleri ayrı ayrı kompanze etmek yerine bir yerden kompanza etme işlemine grup kompanzasyonu denir. Örneğin motorlar ve aydınlatma sistemlerinin grup olarak kompanza edilmesi gibi.

2- Merkezi Kompanzasyon

Merkezi Kompanzasyon, bir işletme yükler sürekli değişiyor ve devreye girip çıkıyorsa merkezi kompanzasyon uygulanır. Merkezi kompanzasyondan beslenen yüklerin sayısı hem çok fazla hem de değişkendir. İşletmenin anlık ihtiyacına göre kapasitörlerin devreye girip çıkmaksı sayesinde effektif bir çözüm sağlanmış olur.

Merkezi Kompanzasyonun en önemli elemanı reaktif güç kontrol rölesidir. Reaktif güç kontrol rölesi sayesinde cosϕ 0.95 ile 1 arasında tutulur. Merkezi kompanzasyon ekonomik olmasının yanı sıra kullanıcılarına sistemlerini bir noktadan kontrol etme imkanı sağlamaktadır.

3- Bireysel Kompanzasyon

Bireysel Kompanzasyon, motor gibi sabit bir reaktif güç çeken alıcılarda bireysel kompanzasyon kullanılır. Bu kompanzasyon çeşidinde alıcıya uygun bir anahtar ile yeterli güçteki kapasitör bağlanır. Reaktif güç bu kapasitör ve ilgili yük arasındaki kabloda gidip gelir.

Kompanzasyon Malzemeleri

Kompanzasyon sistemlerinin tam verimde çalışmaları için kompanzasyon panolarının yeterli ebatlara ve malzemeye sahip olması gerekir. Kompanzasyon panolarında reaktif güç kontrol rölesi, kapasitörler, şönt rekatörler, harmonik filtreler, kontaktörler, tristörler, sigortalar, baralar gibi elektrik teçhizatları kullanılmaktadır.

Kompanzasyon sistemleri oluştukları malzemeye göre isimlendirilebilir. Örneğin Harmonik filtereli kompanzasyon sistemleri, tristörlü kompanzasyon sistemleri gibi.

Kompanzasyon hesabı tüketicilerin kullandıkları yük ve kurulacak kompanzasyon panosu çeşidine göre yapılır. Kompanzasyon sistemlerinde kullanılan malzemeler bir bütün olarak düşünülmelidir. Reaktif güç kontrol rölesi uygun kademe sayısına sahip olmalı, bunun yanında kapasitörler, kontaktörler ve sigortalar yine anma akımlarının birbirlerini tamamlayıcı şekilde seçilmelidir.

Kompanzasyon sistemlerinde kullanılan bu malzemelerin arızalanması halinde anında müdahale edilmelidir. Günümüzde enerjinin uzaktan izlenmesi sayesinde bu tür durumlarda kompanzasyon sistemlerine bakım yapan kişiler sorunu görmekte ve hızlı çözümler bulmaktadır.

Sistemlerin arızalanması sonucunda cezaya giren tesisler ödedikleri bu reaktif cezayı bir takvim yılı içerisinde yılda bir kere olmak şartıyla iade alabilmektedir. Kompanzasyon birden fazla kez cezaya girmesi durumunda yine sadece bir fatura dönemi iadesi alınabilmektedir.

Kompanzasyon Sisteminin Önemi

Günümüzde dünyadaki bütün ülkeler için enerjinin kesintisiz bir şekilde son alıcıya ulaşması gelişmişlik düzeyin bir kriteri olarak belirlenmektedir.

Dünya için en zorunlu ve temel ihtiyaçlardan biri olan elektrik enerjisinin üretilmesi ve son kullanıcıya en ekonomik ve en az kayıp ile ulaşması için çeşitli hesaplar ve çözümler bulunmaktadır. Bu çözümlerin başında ise enerji nakil hatlarında taşınacak aktif gücün kapasitesini artırmaktır. Bu kapasitenin artmasını sağlayan çözümlerden biri de tesislerde kurulan kompanzasyon sistemleridir.

Elektrik şebekesine bağlı olan alıcalar ihtiyaç durumlarına göre şebekeden aktif enerji ile reaktif enerjide çekerler. Eğer şebekeye transformatör, motor, floresan lamba gibi yükler bağlı ise bu cihazların çalışması için sargıları arasında bir manyetik alan oluşturmaya ihtiyaç duyarlar. Bu manyetik alanın temini için ise şebekeden ihtiyaçları kadar reaktif akım çekerler.

Reaktif akım cihazlarda manyetik alan oluşturduktan sonra işe dönüşmez ve şebeke şalt elemanlarında dolaşmaya devam ederek kayıplara sebep olur. Bu durum, enerji nakil hatlarının kesitinin daha büyük olmasına, kesici ayırıcı, şalter gibi malzemelerin daha büyük seçilmesine sebep olmaktadır. İşletmelerde bulunan cihazların sebep olduğu bu kayıplar bertaraf edilirse trafoların kapasitesi artacak ve daha çok alıcıya enerji ulaştırabilecektir.

Reaktif enerjinin elektrik santralleri yerine yüke en yakın noktadan temin edilmesi şebekede daha fazla aktif güce yer açacaktır. Bu reaktif enerjiyi kapasitörler ve şönt reaktörleri kullanılarak kompanzasyon sistemi ile sağlamak mümkündür.

Kompanzasyon

Kompanzasyon genel olarak hem işletmelerin enerjiden tasarruf etmesini sağlarken, iletim ve dağıtım hatlarının fazla yüklenmesini engellemiş olur. Bu doğrultuda kompanzasyon sayesinde, iletim hatlarında daha fazla aktif enerji taşınmasını sağlamaktadır. Kompanzasyon kullanıcılarına hem ekonomik hem de kaliteli enerji açısından faydaları olmaktadır.

Reaktif Ceza

Reaktif Enerji Nedir?

Reaktif enerji endüktans ve kapasitans olan cihazlarda manyetik alan ve elektrik alan oluşturmaya yarayan enerjidir. Bilindiği gibi bobin sargılı cihazların kalkış anında sargıları arasında bir manyetik alana ihtiyaç duyar bu manyetik alanın oluşması bu cihazlar reaktif enerjiye ihtiyaç duymaktadır.

Reaktif enerji kullanıldıktan sonra şebekeye tekrar geri verilen bir enerji olduğu için bu enerji kullanıldıktan sonra şebeke ve işletme hatlarında dolaşmaya başlar. Reaktif enerji kullanımı bakımından işe yaramayan bir enerji çeşidi değildir. Ancak bu enerjinin şebekeden elde edilmesi iletim ve dağıtım hatlarında güç kayıplarına, gerilim düşümlerine sebep olabilmektedir. Bu nedenle reaktif enerjinin şebekeden çekilmesi tercih edilmez. Bunun yerine alıcılara en yakın olan yerde üretilmesi hem daha ekonomik hem de daha faydalıdır.

Reaktif enerji kompanzasyon panoları ile kolaylıkla elde edilebilen bir enerji çeşididir. Reaktif enerjinin birimi Volt Amper Reaktif (VAR)’tir.

Reaktif Enerji Tarifesi

Reaktif enerji tarifesi ilgili yönetmelik kapamasında tanımlanmış bir tarife türüdür. Bu tarife tüketicilerin elektrik faturalarında reaktif bedel olarak geçmektedir. Yönetmeliğin belirttiği yüzdelik dilimlerinin geçilmesi halinde bu bedel yani cezai işlem uygulanır.

Reaktif bedel yüzdelikleri yönetmelik gereği; ‘(3) Kurulu gücü 50 kVA’nın altında olan müşteriler, çektikleri aktif enerji miktarının yüzde otuzüçünü aşan şekilde endüktif reaktif enerji tüketmeleri veya aktif enerji miktarının yüzde yirmisini aşan şekilde kapasitif reaktif enerji vermeleri halinde; kurulu gücü 50 kVA ve üstünde olanlar ise, çektikleri aktif enerji miktarının yüzde yirmisini aşan şekilde endüktif reaktif enerji tüketmeleri veya aktif enerji miktarının yüzde onbeşini aşan şekilde sisteme kapasitif reaktif enerji vermeleri halinde, reaktif enerji tüketim bedeli ödemekle yükümlüdür.’ Şeklinde belirtilmiştir.

Kompanzasyon sistemine sahip olan tüketiciler yönetmelikte belirtilen yüzdelik oranlarının üzerine çıkmamak için kompanzasyon sistemlerine düzenli bir şekilde bakım yapmak zorundadır. Kompanzasyon sistemlerinde kullanılan malzemelerin kullanım ömrü, tesisin tükettiği yük miktarı bu cihazların arızalanmasına sebep olabilmektedir.

Cihazların arızalanması ise sistemlerin reaktif cezaya girmesine neden olacaktır. Kompanzasyon sistemlerine düzenli bir şekilde bakım yapan tüketicilerin herhangi bir cezai bedel ile karşılaşması mümkün değildir.

Aktif Enerji Nedir?

Aktif enerji elektrik şebekesinden çekilen ve fiziksel işe dönüşen enerjidir. Doğru akım geçen devrelerde aktif enerji devreden geçen akım ve gerilimin çarpıdır. Alternatif akım geçen devrelerde ise gerilim ve akım parametreleri zamana göre değişmektedir. Bu nedenle alternatif akımlı devrelerde aktif enerjide zamana göre değişiklik göstermektedir. Aktif enerjinin birimi watt (w)’tır.

Reaktif Tüketim Cezası

Reaktif tüketim cezası faturanızda ek ilave tüketim bedeline sebep olur. Elektrik faturalarında artış olması ve reaktif bedel altında tüketim olması reaktif tüketim cezasıdır.

Reaktif tüketimin resmi olarak belirlenen sınırlar içerisinde kalması ve aktif tüketiminin yüzde yirmisini geçmemesi gerekir. Bu tüketim sınırları aştığında sınırları aşan miktar kadar değil tüketimin tamamı kadarı elektrik faturasına yansır. Buna Reaktif tüketim cezası denir.

Reaktif Ceza Ne Demek?

Reaktif ceza demek reaktif tüketimin arttığı dönemlerde faturaya yansıyan reaktif bedel anlamına gelir. Bu bedel faturanızda reaktif tüketimin aktif tüketime oranını belirli oranlarda geçtiği zamanlarda tüketimin tamamının (EPDK) Enerji Piyasası Denetleme Kurulu’nunun belirlediği ücret tarifesi üzerinden hesaplanır.

Reaktif Güç Cezası Ne Kadar?

Reaktif güç cezası EPDK (Enerji Piyasası Denetleme Kurulu) ‘nın belirlediği tarife üzerinden hesaplanır. Bu hesap aktif enerjinin reaktif enerji oranına göre belirlenir ve tüketimin tamamı çarpılarak faturaya yansıtılır. EPDK’nın belirlediği tarife üzerine katma değer vergisi, dağıtım bedeli ve diğer vergi kalemleri eklenerek elektrik fatura tutarı toplam olarak fatura altına en son ödenmesi gereken miktar yazılır.

Kompanzasyon Cezası Ne Kadar?

Kompanzasyon cezası şeklinde yazılan bir ceza yoktur. Bu halk arasında ki anlaşılması kolay olan söylemdir. Kompanzasyon cezasının resmi olarak adı reaktif bedel tutarıdır. Bu bedel işletmelerde gerekli olan reaktif enerjinin elektrik şebekesinden tüketilmesi sonucu faturaya yansıyan bedeldir. Bu bedel Enerji Piyasası Denetleme kurulu tarafından her yıl belirlenir.

Reaktif enerji tüketmek hat kayıplarına ve trafo için kayıplara neden olur. Kompanzasyon panosunu ve bu panonun sağlıklı çalışmasını teşvik etmek amacı ile tüketicilere ekonomi amacı ile yansıtılan bedele kompanzasyon cezası denmektedir.

Kompanzasyon Ne İşe Yarar?

Belirli bir seviyenin üstünde güç çeken işletmelerin reaktif güce ihtiyacı olur. Kompanzasyon panosu işletmelerin ihtiyaç duyduğu bu reaktif güçleri olabilecek en yakın noktadan karşılamak için yapılır. İşletmelerde bulunan endüktif ve kapasitif yüklerin oluşturduğu faz farkı kompanzasyon panosu yardımıyla minimize edilir ve işletme hatlarında daha kaliteli enerji akışını sağlar. Böylelikle işletmelerde ve sanayi kuruluşlarında bulunan hassas cihazların arızalanma oranı da düşürülmüş olacaktır.

Reaktif Güç Nasıl Dengelenir?

Reaktif güç dengelemesi kompanzasyon panosunda bulunan kondansatörlerin yeterli ve önceden ayarlanmış zamanlarda devreye girip çıkması ile dengelenir. Reaktif güç kontrol rölesi sistemin ihtiyacı olan reaktif gücü tespit ederek sırasıyla küçükten büyüğe doğru kondansatörleri devreye alarak sistemin ihtiyacı belirli oranda karşılar.

Böylece şebekeden çekilen reaktif güç kompanzasyon panosunda üretilmiş olur şebekeye olan yükü azalır. Yönetmelikte belirlenen reaktif ceza sınırlarının altında kalındığı sürece reaktif güç dengelenmiş olarak kabul edilir.

Elektrik Faturasında Reaktif Ceza Nasıl Anlaşılır?

Elektrik faturalarında reaktif ceza tutarını anlamak kolay değildir. Her dağıtım şirketi ve toptan parekende satış şirketlerinin fatura biçimleri farklı olduğu için bu alan uzmanlık gerektirir. Genelikle fatura toplam aktif tutarının altında yer alan bölgede Reaktif Bedel veya Reaktif tüketim adı altında yazılan para miktarıdır. Bu tutar konu uzmanlarına sorularak da teyit edilebilir.

Elektrik faturasında reaktif ceza geldiğini anlamanın bir diğer yoluda Reaktif güç kontrol rölelerini takip etmektir. Rölelerin üzerinde alarm ve ceza mesajları ile reaktif cezada olup olmadığımız anlaşılır.

Reaktif Ceza Neden Olur?

Reaktif ceza işletmelerde kompanzasyon panosunun olmadığı veya düzgün çalışmadığı durumlarda oluşur. Kompanzasyon panosu şalt malzemelerinden birinin arızalı durumda olması veya Reaktif güç kontrol rölesinin görevini yerine getirmediği zamanlarda Reaktif ceza durumu oluşur. Tüketimlerin normal tüketimlerin çok üzerine çıkması veya normal tüketimlerin altında kalınması sebebi ile de oluşabilir.

Reaktif ve Kapasitif Ceza

Elektrik tüketimi konusunda kurulu gücü 9kw geçen işletmeler kompanzasyon panosu kurmak ve işletmekle yükümlüdür. Reaktif enerji ikiye ayrılır. Endüktif Reaktif Tüketim ve Kapasitif Reaktif Tüketimdir. Endüktif reaktif tüketim eksik kompanzasyon sonucu ve arızalı kompanzasyon panosu sonucu oluşmaktadır.

Kapasitif reaktif tüketim ise fazla kompanzasyon yapılması sonucu oluşmaktadır. Her ikisi de Reaktif bedel altında faturanıza yansımaktadır.

Reaktif Ceza Nasıl Anlaşılır?

Reaktif ceza elektrik gelen yüksek elektrik faturasından anlaşılabileceği gibi elektrik sayacından ve reaktif güç kontrol rölesinden de anlaşılabilir. Elektrik faturaları farklı biçimlerde düzenlendiğinden elektrik faturasını okumanın tam tarifli bir yöntemi yoktur.

Enerji danışmanınızdan veya bir elektrik mühendisinden konu ile ilgili yardım almanız en doğru yöntem olacaktır. Reaktif ceza çoğu kişiler tarafından bilinmemekte olup özel uzmanlık gerekmektedir. Her tekniker ve mühendisin konu ile ilgili bilgisi bulunmayabilir. Elektrik faturalarınızı sürekli kontrol etmenizde fayda olacaktır.

Endüktif Ceza Nasıl Önlenir?

Kompanzasyon panosunun arızalı durumda olması veya ayarları ve yönetimi ile ilgili problem yaşayan işletmelerin karşısına ceza türü endüktif ceza olarak gelebilir. Endüktif ceza birkaç şekilde oluşabilir. Bunlarına en başında kompanzasyon tesisinin yeterli gelmemesi vardır.

Elektrik tüketimi sürekli artan tesislerim mevcut kompanzasyon gücü yeterli gelmeyebilir. Böyle bir durumda mevcut kompanzasyon tesis gücü artırılarak Endüktif cezasının önüne geçilebilir. Kondansatörlerin gücünün azalması veya şalt kademelerinden kaynaklanan arızlardan dolayı ceza gelmesi de olasıdır. Kontaktör ve sigortalarında periyodik kontrollerin tam ve zamanında yapılması gerekmektedir.

Kapasitif Ceza Nasıl Önlenir?

Kompanzasyon panosunun arızalı durumda olması veya ayarları ve yönetimi ile ilgili problem yaşayan işletmelerin karşısına ceza türü kapasitif ceza olarak gelebilir. Günümüzde Kapasitif ceza ile daha fazla karşılaşmaktayız.

Aydınlatma sistemlerinin LED teknolojisi ile değiştirilmesi ve elektronik ürünlerin elektrik tüketiminde daha fazla yer alması ile Kapasitif ceza yükleri her geçen artmaktadır. Endüktif cezaların yerini hızla Kapasitif cezalar almaktadır. Bunun çözümü için SVC sürücülü şönt reaktörler kullanılması zorunlu hale gelmiştir.

Şönt reaktörler artan Kapasitif yükleri dengeleyerek güç faktörünü 1’e yaklaştırır. Kapasitif cezanın önüne geçmenin bir diğer yolu da kademelerin sürekli kontrol edilmesidir. Yanlış kademe dizilimi de kapasitf cezaya sebep olmaktadır. Kapasitif ceza önlemede en etkili yol daimi bakım, kontrol ve yönetimdir.

Kapasitif Yüzde Kaç Olmalı?

Enerji Piyasası Düzenleme Kurumundan: 5999-3 sayılı Kurul Kararı ve 31/12/2015 tarihli ve 29579 sayılı Resmî Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren karar ile; Kurulu gücü 9kw’dan büyük olan işletmeler Reaktif tüketimden sorumludur.

Kapasitif tüketim miktarı aktif gücün % 15’i geçmesi durumunda toplam tüketilen Kapasitif enerji tüketiminin tamamı belirlenen tarife üzerinden hesaplanarak faturaya yansıtılır. Tüketilen kapasitif enerji tüketilen aktif enerjinin % 15’inden daha az olmalıdır.

Endüktif Yüzde Kaç Olması?

Enerji Piyasası Düzenleme Kurumundan:5999-3 sayılı Kurul Kararı ve 31/12/2015 tarihli ve 29579 sayılı Resmî Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren karar ile;

Kurulu gücü 9kw’dan büyük olan işletmeler Reaktif tüketimden sorumludur. Endüktif tüketim miktarı aktif gücün % 20’yi geçmesi durumunda toplam tüketilen Endüktif enerji tüketiminin tamamı belirlenen tarife üzerinden hesaplanarak faturaya yansıtılır. Tüketilen Endüktif enerji tüketilen aktif enerjinin % 20’sinden daha az olmalıdır.

Reaktif Yüzde Kaç Olmalı?

Reaktif tüketimden sorumlu olan işletme ve kurumlar tükettikleri aktif enerjinin %20’si kadar Endüktif reaktif enerji, % 15’i kadar Kapasitif enerji tüketme hakları vardır. Bu oranlar aşıldığı taktirde elektrik faturası yükselir. Buda enerji verimliliğinizin düşmesi anlamına gelmektedir.

Reaktif Bedel Nasıl Önlenir?

Elektrik faturalarının çok yüksek gelmesine sebep olan reaktif bedelin önlenmesinin tek yolu kompanzasyon panolarını düzenli bir şekilde bakımdan geçirmektir. Kompanzasyon panosu bakımı yapılmayan kompanzasyon panoları zamanla işlevlerini kaybederek işletmelerin reaktif cezaya girmesine sebep olur.

Kompanzasyon panosunun işlevinin kaybetmesi sonucunda işletmelerin enerji kalitesi de düşer. Enerji kalitesinin düşmesi elektriksel pek çok cihazda hasarlar oluşmasına sebep olur. Kompanzasyon panosunun düzenli takibi işletmeleri büyük cezalardan korurken devreye alacakları yeni yükler ekstra bir enerji maliyetine girmelerinin önüne geçer.

Reaktif Güç Cezası Nedir?

Reaktif güç cezası kompanzasyon panosunun yeterli olmadığı veya kompanzasyon panosunun arızalı olduğu durumlarda oluşmaktadır. Reaktif güç ihtiyaç halinde şebeakeden çekilen aktif olmayan enerji türüdür.

Çalışmak için manyetik alana ihtiyaç duyan makineler ve benzeri üniteler reaktif tüketim yaparlar. Kompanzasyon panosunun yeterli tesis edilmediği durumlarda reaktif güç cezası reaktif bedel adı altında faturaya yansır.

Kompanzasyon Reaktifden Cezaya Nasıl Girer?

Kompanzasyon panonuzun reaktiften cezaya girmesi için kompanzasyon panosunun arızalı olması ve düzgün çalışmaması durumunda olmaktadır.

Kompanzasyon panosunun içinde bulunan şalt malzemelerden birinin arızalanması veya kompanzasyonun ayarlarının doğru yapılamamış olması arızaya sebep olur. Kompanzasyon panosunun hiç olmaması da reaktif tüketimden sorumlu olan işletmelerde cezaya sebep olmaktadır

Kompanzasyon panosu güç faktörünü istenilen değere getiren ve sistemlerde enerji kalitesinin düzeltilmesini sağlayan içinde çeşitli elektriksek elektrik ve elektronik cihazlar bulunduran bir çeşit elektrik panosudur. Bu yazımızda kompanzasyon hesabı nasıl yapılır? konusunda bilgi vermeye çalışacağız.

Kompanzasyon Hesabı Nedir?

Kompanzasyonda kullanılacak malzemelerin hesabı hedeflenen cosQ ayarına göre yapılır. Kompanzasyon hesabının yanlış yapılması sonucu işletmeler aşırı kompanzasyon gibi durumlarla karşılaşabilir. Bu gibi problemlerin önüne geçmek için kompanzasyon hesabının elektrik mühendisleri tarafından yapılması şarttır.

Kompanzasyon Hesabı Nasıl Yapılır?

Kompanzasyon hesabı önemli bir mühendislik hesabı olup alanında uzman mühendislerce yapılması gerekir. Örnek bir kompanzasyon hesabı yapacak olursak;

1000 kva’lık bir trafo gücüne sahip olan bir işletmenin kompanzasyon panosu hesabı;

Görünür güç S=1000kva

Mevcut Cosφ1 : 0.7

İstenen Cosφ2: 0.95

S ile sembolize edilen güç görünür güçtür. Görünür güçten öncelikle sistemin aktif gücünü bulmamız gerekir.

Yani P AKTİF GÜÇ İÇİN;

P = S X Cosφ2

1000 X 0,95 = 950KW

Aktif gücü bulduktan sonra reaktif güç bulunur. Reaktif güç Qc ile ifade edilir.

Buna göre QÇ = P(tanφ1-tanφ2)

Cosφ1=0,7 tanφ1=1

Cosφ2=0,95 tanφ2=0,325

Qc = 950x(1-0,325)

Qc = 641,25 kvar elde edilir.

Basitçe bir kompanzasyon hesabı bu şekilde yapılır. Bulunan kvar değeri üzerinden kompanzasyon panosu yapılacak işletmelerde kademe seçimi yapılır. Bu kademelere uygun değerlere göre kontaktör, sigorta ve röle seçilmelidir.

Kompanzasyon Ne Amaçla Yapılır?

Elektrik enerjisinin verimliliğinin artırılması, enerji kalitesinin düzeltilmesi ve şebekeden çekilen aktif gücün sinozoidal formda olması için kompanzasyon panosunun kurulmasına başvurulur.

Enterkonnekte sistemlerin beslediği birçok yükün mıknatıslanma için reaktif akıma ihtiyacı vardır. Bu akım şebekeden çekilir kullanıldıktan sonra tekrar şebekeye aktarılır. Bu yüzden yük ve şebeke arasında sürekli gezinen işe yaramayan bir akımın olması elektrik şalt malzemelerinin yüklenmesine ve pek çok kayba neden olmaktadır.

İşte bu reaktif akımın şebekeden çekilmesi yerine yüke en yakın noktada üretilmesi kompanzasyon panosu ile gerçekleşmektedir.

Kompanzasyon Nasıl Yapılır?

Reaktif güç kullanan sistemlerin güç güç kat sayısının düzeltilmesi yani 1 olması gerekir. Güç kat sayısı cosQ’nin 1 olabilmesi için güç açısının büyümesi gerekmektedir. Cihazların iş yapabilmesi için kullandıkları aktif enerjide bir değişiklik yapma imkanımız yoktur. Ancak reaktif gücü azaltma imkanımız vardır.

Reaktif gücün küçülmesi güç üçgeninde görünen güç miktarını azaltacaktır. Amaç görünür gücün güç üçgeninde aktif güce vektörel olarak yaklaştırılmasıdır. İşletmelerin sahip olduğu reaktif güç karakteristiğine göre kompanzasyon panosunda kapasitörler ve şönt reaktör miktarı hesaplanarak bağlanır. Kompanzasyon panosu sisteme paralel bağladığı için, kompanzasyon panosu ile ilgili yapılan işlemlerde tesislerin enerjisi kesilmemektedir.

Güç Çeşitleri

Birim zamanda yapıla iş fizik dilinde güç olarak adlandırılır. Elektriksel sistemlerde alternatif akım kullanılan devrelerde akım ve gerilimleri arasında bir faz farkı bulunur. Bu faz farkından kaynaklanan açıların sahip olduğu cosinüs değerleri işletmelerin şebekeden çektikleri gücün işe dönüşen güçten fazla olmasına sebep olur. Bir elektrik devresinde direnç, endüktif ve kapasitif karakterli yükler varsa ortaya görünür güç, aktif güç ve reaktif güç faktörleri bulunur.

Görünür Güç Nedir?

Görünür güç işletmelerin ya da alıcıların elektrik şebekelerinden çektiği güçtür. Günümüzde artık bütün cihazlar neredeyse hem direnç hem de reaktans bulundurdukları için aktif ve reaktif güce birlikte ihtiyaç duymaktadır. Görünür güç bu nedenle aktif ve reaktif gücün vektöriyel taplamına eşit olan güçtür. S harfi ile sembolize edilir ve formülü S = UxI ‘dır. Görünür gücün birimi VA(Volt-Amper)’dır.

Aktif Güç Nedir?

Aktif güç, alıcılarda işe dönüşen asıl güçtür. Bu güç sistemlerde harekete, ısıya, ışığa vb. işlere dönüşür. Aktif güç P harfi ile sembolize edilir ve birimi Watt’tır.

Aktif güç formülü ise;

P = UxIxCosφ ( bir faz için)

P = 3xIxCosφ ( üç faz için)

Reaktif Güç Nedir?

Reaktif güç endüktans ve kapasitans olan elektrik devrelerde kullanılan güçtür. Her ne kadar işe yaramayan güç olarak tanımlansa da reaktif güç birçok büyük cihazın çalışması için gerekli olan manyetik alanı sağlayan güçtür.

Q =U.I.sinφ (VAR) (Tek faz için)

Q = 3.U.I.sinφ (VAR) (Üç faz için)

Güç Faktörü (Power Factor) Nedir?

Bir elektrik devresinde aktif gücün görünür güç oranına güç faktörü denir. Bir diğer deyişle güç üçgeninde gerilim ve akım arasında kalan açıya güç faktörü açısı denir ve cosQ ile gösterilir. Buna göre;

Aktif Güç: İşe dönüşen güçtür. Birimi W’tır. P ile gösterilir.

Görünür Güç: Aktif ve Reaktif güçlerin vektörel toplamıdır. Birimi VA’dır. S ile gösterilir.

Reaktif Güç: işe dönüşmeyen ancak elektrik devrelerinde kullanılan güçtür. Birimi VAR’dır. Q ile gösterilir.

cosQ = P/S’ tir. Sistemlerde bulunan reaktif gücün artması, güç faktörünün küçülmesine sebep olurken aynı zamanda bir trafodan çekilecek aktif güç miktarının da düşmesine sebep olur. Güç faktörünü 1 yapmak için kompanzasyon sistemleri kullanılır. Güç faktörü 1’in altında olduğunda akım yükü artar ve besleme için kullanılan kabloların kesiti artar. Kesiti artan kablolar için seçilecek ekipmanlarda büyür.

Güç Faktörü Neden Düzeltilmelidir?

Güç faktörü 1’den uzaklaştığı zaman sistemlerde birçok olumsuz etki ortaya çıkarmaktadır. Bunların başında trafoların verimliliğin azalması gelir. Maksimum verimde çalışmayan trafoların besleyeceği yükler azalır bu da beraberinde sisteme bağlanacak yükler için yeni maliyet hesaplamalarının yapılmasını beraberinde getirir. Güç faktörü düzeltilmeyen sistemlerde trafolarda ve şebekelerde kayıpların yanında alıcıların ayrıca kullandıkları reaktif enerji oranında bir reaktif bedel ödemesi gerekmektedir. Bütün bu olumsuz etkiler güç faktörünün düzeltilerek ortadan kaldırılabilir.

Güç Faktörü Nasıl Düzeltilir?

Güç faktörünün düzeltilmesinin en ekonomik kondansatörlerin güç sistemine paralel olarak bağlanması ile yapılabilmektedir. Bu işlem kompanzasyon panosu kullanılarak yapılan bir güç faktörü işlemi olarak da adlandırılabilir. Kondansatörlerin devreye alınması ile güç faktörü düzeltilir. Böylelikle şebekeden çekilen görünür güç miktarı azalır, gerilim düşümleri önler, maliyetler düşer ve enerji kalitesi artmış olur.

Şebekeden aktif ve reaktif güç çeken işletmeler elektrik faturalarında reaktif bedel adında bir ödeme yaparlar. Ancak kompanzasyon panosu elektrik faturalarında meydana gelen bu reaktif bedelin önlenmesini sağlayan çözümdür. Kompanzasyon panosu yapan işletmelerin hem elektrik faturalarından tasarruf etmekte hem de daha kaliteli enerji kullanabilmektedir.

Kompanzasyon Arızası Nedir?

Kompanzasyon sistemleri reaktif güç ihtiyacı olan her kurumda olması gereken elektrik sistemlerinin başında gelir.

EPDK’nın Reaktif Enerji yönetmeliğine göre 9 kilowatt üstünde reaktif enerji tüketimi olan her tesisin kompanzasyon panosu kurması zorunludur.

Kompanzasyon panosu birçok şalt malzemesi içerir. Bu malzemeler kondansatör, kontaktör, sigorta, reaktif güç kontrol rölesi gibi malzemelerdir. Bu malzemelerde meydana gelecek herhangi bir arızaya kompanzasyon arızası denir.

Kompanzasyon Arızası Nasıl Anlaşılır?

Kompanzasyon arızalarını tespit etmenin pek çok yolu vardır. Bunların başında arıza tespiti yapmak için panoda bulunan malzemeleri ölçmek gelir.

Örneğin bir kompanzasyon kontaktörü arızası tespit etmek için kontaktörün 3 faz geçişleri ölçülür. Ya da kontaktör devrede değilken çıkışlarından herhangi bir akım-potansiyel olup olmadığına bakılır. Ölçümler sonucunda ilgili malzemenin arızalı olup olmadığı tespit edilir.

Kompanzasyon panosunda arıza tespit etmenin diğer bir yolu ise reaktif değerlerin cezai sınırları aşmasıdır. Düzgün çalışan bir kompanzasyon panosunda reaktif değerler cezai sınırları aşmaz. Ancak reaktif değerler cezai sınırları aşmışsa kompanzasyon panosunda şalt malzemelerinden kaynaklı arıza var demektir.

Kompanzasyon Panosu Nasıl Test Edilir?

Kompanzasyon panosunun test etmek için ilk önce ölçümler yapmak gerekir. Kompanzasyon elemanlarının teker teker ölçülmesi gerekir. Kullanılan bu malzemelerin uygunluğu standartlar çerçevesinde değerlendirilir.

Kompanzasyon panosunun gücünün yeterli olup olmadığı hesaplanır. Özetle kompanzasyon panosunun test edilmesi bir dizi ölçüm ve matematiksel hesaplardan oluşur. Bu hesaplamalar ise alanında yetkin kişilerce yapılır.

Kompanzasyon Arızaları Nelerdir?

Kompanzasyon arızaları;

• Kondansatör arızaları,

• Reaktif güç kontrol rölelerinin yanlış ayarlanması,

• Kontaktör arızaları,

• Sigorta arızaları vb. sayılabilir.

Kompanzasyon sistemleri çeşitlerine göre de arızalar farklılık gösterebilmektedir.

Kompanzasyon Arızaları Çözümleri

Kompanzasyon panoları sürekli bakım gerektiren elektrik panolarında ilk sırada gelir. Kompanzasyon pano arızalarının en doğru çözümü bu panoların belirli aralıklar ile bakımlarının yapılmasından geçmektedir.

Belirli aralıklarla kontrolleri yapılan kompanzasyon sistemlerinde arızaların tespiti daha hızlı ve etkin olabilmektedir. Sürekli bakımı yapılan panolarda reaktif bedel söz konusu olmamaktadır.

Kompanzasyon Kondansatörü

Kompanzasyon sistemlerinde kullanılan en önemli eleman kompanzasyon kondansatörü malzemesidir. Tesislerde endüktif yüklerin ihtiyacı olan açısal enerji kondansatörler ile karşılanır ve reaktif enerji dengesi sağlanır. Kompanzasyon panosunda kullanılan diğer bütün malzemeler kondansatörlerin uygun güçlerde devreye girmesi için kullanılır.

Kompanzasyon Kondansatör Arıza Tespiti

Kompanzasyon kondansatörleri arızalandığında bunu tespit gözle veya ölçümler ile tespit etmek mümkündür. Bu kondansatörler şişmiş, patlamış ya da aşırı derecede yağ akıtmış ise arızalanmış olduğu tespiti yapılır.

Gözle görünmeyen arızaların tespiti ölçüm ile yapılır. Kondansatörlerin bacakları arasında voltaj ölçümü yapılır faz-faz arasında yapılan ölçümlerde 380 volt olması gerekmektedir. 380 voltun çok altında ya da üstünde potansiyel ölçülmesi kondansatörün arızalandığını gösterir. Ayrıca kondansatörler belirli bir çalışma ömrüne sahiptir.

Çalışma ömrünü tamamlayan kondansatörlerin değişmesi gerekir. Bunun tespiti ise kondansatör amperleri ölçülerek yapılır.

Kompanzasyon Panosu Neden Yanar?

Kompanzasyon panosunun içinde bulunan şalt malzemeleri arızaları esnasında ark yapabilir. Bu ark sonucunda kompanzasyon panosunun yanma ihtimalli bulunmaktadır. Özellikle kondansatörlerin patlaması, kompanzasyon kontaktörlerinin üzerinde bulunan dirençlerin yanması ve kabloların aşırı ısınması sonucunda kompanzasyon panosu yanabilir.

Kompanzasyon Neden Arızalanır?

Kompanzasyon panosunu oluşturan elektriksel malzeme ve akşamlarda meydana gelen arızaların tamamına kompanzasyon arızası denir. Kompanzasyon panosunda kapasitör, şönt reaktör, kablo, kontaktör, sigorta gibi malzemeler arızalanır. Bu malzemelerin bellirli bir kullanım ömrü bulunmaktadır.

Ömürlerini tamamladıklarında arızalar meydana gelir. Bunun yanı sıra uygun amper ve güçte seçilmeyen malzemelerde arızalanıp kompanzasyon sistemlerinin arızalanmasına sebep olur. Örneğin uygun kondansatör gücünde seçilmeyen kontaktör ve sigortalar kısa sürede arızalanır. Ya da kullanılan kablolar uygun değilse kablolar yanar ve meydana arızalar gelir.